Biografie isaiah berlin

Een scepticus midden in de wereld

Het is eigenlijk een wonder dat Isaiah Berlin () de reputatie van een van de belangrijkste politieke denkers van de twintigste eeuw heeft verworven – al beweerden sommige van zijn critici dat hij nauwelijks meer was dan een ‘salonvirtuoos’: iemand die intellectueel entertainment verzorgde op avondjes voor de hogere klasse onder het genot van een drankje en de betere muziek.

Hij werd door zowel links als rechts aangevallen en geminacht, en al zei hij dat hem dat niets kon schelen, dat het een teken was dat hij op het juiste spoor zat, het moet hem toch meer gepijnigd hebben dan hij bereid was toe te geven. Het verwijt dat hij een lafaard was, dat hem zijn leven lang is blijven achtervolgen omdat hij veelal weigerde publiekelijk een ondubbelzinnige positie in te nemen over thema’s die de gemoederen bezighielden, liet hem niet onberoerd. Hij had een hekel aan preken. In zijn werk was hij zeker niet behaagziek, al is het uiteraard moeilijk een charmeur te zijn zonder geregeld te behagen. Dat hij een charmeur moet zijn geweest blijkt wel uit het feit dat hij het gezelschap van mensen buitengewoon op prijs stelde, hij hield van het sociale spel; de dialoog met vrienden, kennissen en met boeken was voor hem een uitvloeisel van het denken, en mi

Een van de laatste grote brievenschrijvers

Toen de jarige Isaiah Berlin in de zomer van werkte aan een biografie van Karl Marx schreef hij aan zijn goede vriend Stuart Hampshire: ‘Ik lees [Alexander] Herzen wanneer ik niet schrijf over Marx, en ik kan onmogelijk onder woorden brengen hoezeer ik met hem sympathiseer, hoe bewonderenswaardig ik zijn krachtige morele normen over zowel het leven als de politiek vind.’ En even verderop schrijft hij: ‘Er is geen schrijver, geen man, als wie ik meer zou willen schrijven, willen zijn.’

Alexander Herzen was een negentiende-eeuwse Russische revolutionair; een socialist die opgroeide in een aristocratisch milieu; een sceptische humanist die vóór alles het stervende ancien regime bestreed en onvermoeibaar voor individualisme ijverde. Berlin wilde zijn zoals hij, en de laatste keer dat hij over ‘zijn’ Russische revolutionair schrijft is bijna zestig jaar later, in het najaar van , wanneer hij een brief aan de organisator van een congres besluit met de hoop dat meer mensen Herzen zullen lezen. Berlin spiegelde zich gedurende zijn loopbaan, die hem een van de meest vooraanstaande en geprezen intellectuelen van de twintigste eeuw zou maken, voortdurend aan zijn intellectuele helden – en aan Herzen het meest. Zeker aan het einde van zijn

ISAIAH BERLIN: A Life

Door Michael Ignatieff. Chatto and Windus London. I.

Tijdens het 16e semester van het theologisch seminarium () adviseerde de toenmalige rector (Dr. H. Berkhof) ons, de deelnemers, om biografieën van interessante mensen te lezen. Ik geef een voorbeeld van een dergelijke leeservaring.

Deze biografie trof mij allereerst door de afbeelding op de cover. Het gezicht van Isaiah Berlin (I.B.)leek een toonbeeld van bezonken rabbijnse wijsheid. De ironie daarvan is nu, zoals zijn biograaf opmerkt dat hij wat betreft overtuiging en temperament zo onrabbijns is als maar mogelijk voor een oude russische jood.

Zijn leven ( – ) beslaat het grootste deel van de vorige eeuw. Zijn geboorte in Riga was een zgn. “onmogelijke.” Zijn moeder had twee jaar tevoren na een miskraam te horen gekregen dat ze nooit meer kinderen zou kunnen krijgen. Tijdens de zware bevalling werd Isaiah door de Duitse dokter met een tang aan zijn linkerarm te voorschijn gehaald. De arm bleef verlamd. Voor zijn ouders was hij de vervulling van hun liefste wens. Zijn vader, Mendel was een welvarende koopman uit een familie van rabbi’s en leraren. Geen groot liefhebber van de talmud en de psalmen maar wel van zijn vrouw, zijn veelbelovende zoon en de operettes van Lehar. Veel later, in , in z

Dirk Diels
De tragische keuzen van Isaiah Berlin

Bij uitgeverij Boom verscheen eind het essay Twee opvattingen van vrijheid van de Brits-Russische politiek filosoof Isaiah Berlin: de Nederlandse vertaling van de inaugurele rede die Berlin op 31 oktober aan de universiteit van Oxford heeft gehouden. De tekst is een mijlpaal in de geschiedenis van de politieke theorie. Toch is de invloed van ‘progressief liberaal’ Berlin op de politieke filosofie eerder gering. Dat komt door zijn radicale kritiek zowel op het klassieke als op het moderne liberalisme.

Ontzagwekkende belezenheid

In zijn essaybundel Tekens van lezen uit heeft Radio 3-producer Frans Boenders een boeiende beschouwing opgenomen over de Britse filosoof en ideeënhistoricus Isaiah Berlin. Boenders typeert deze ‘formidabele joodse intellectueel’ als volgt: ‘Tegen wie de mensheid met recepten wil bevrijden, voert Berlin een strijd zonder kwartier. Hij eist de noodzakelijke ruimte voor discussie. Hij haat het stijfhoofdige geloof, het eeuwige gelijk van de betweter, de ombolsterde overtuiging, de heilige ideologie, het ijzeren weten, de universele geldigheid, het unieke antwoord, de definitieve visie’. Berlin is ook een uitzonderlijk cultuurmens, gewoon al doo

Isaiah Berlin. Meester op de korte baan

Advertentie

Uit nummer dNBg #1

Toen & Nu

geschiedenis•Europa

door: Rob Hartmans

Onlangs verscheen het slotdeel van Isaiah Berlins geselecteerde brieven – de drieduizend pagina’s vormen nog maar een vijfde van zijn complete correspondentie. De Russisch-Joodse filosoof die tot Engelsman naturaliseerde, laat zich erin kennen als een erudiet en zeer onderhoudend schrijver, die naast zijn ideeën ook graag roddels deelde.