Duitsland biografie van een natie
Tastbare geschiedenis
Lange tijd was het vooral de cultuur die Duitsland tot een eenheid maakte. De taal die werd gesmeed door Luther, de literatuur die met Goethe grote hoogte won en een Bildungsbürgertum dat zich niet op zijn politieke mondigheid, maar op zijn culturele ontwikkeling liet voorstaan. De politieke eenheid kwam pas laat, onder Bismarck in Door die ontwikkeling onderscheidde Duitsland zich van andere Europese mogendheden, zoals Engeland en Frankrijk. Het was een Sonderweg die werd gekoesterd door schrijvers en burgers. Zij verheugden zich in het hoge aanzien van de Duitse cultuur en lieten autoriteit onaangevochten. Ook Thomas Mann keek in zijn Betrachtungen eines Unpolitischen () met minachting neer op het compromis, de nuchtere blik, de aanpassing, het evenwicht, kortom: op de politiek als ‘kunst van het mogelijke’.
Veel Duitse historici zien het Derde Rijk als het onvermijdelijke eindpunt van deze hoogmoed. In de woorden van Sebastian Haffner: ‘De catastrofe van deze vorm van politiek denken stond evenzo vast als een dodelijk verkeersongeluk in het leven van een automobilist die autorijden niet als een kunst van aanpassen en zich schikken, maar als zelfverwezenlijking en zelfontplooiing beschouwt, die niet ongedeerd wil aankomen, maar zich koning van
Wat is Duitsland?
Dirk de Boer levert met De Duitse Landen een ambitieuze overzichtgeschiedenis van het Duitse cultuurgebied &#; van Duitsland, Oostenrijk en Zwitserland tot in Oekraïne, Polen en de Elzas. Martijn Lak constateert dat &#;zelfs in een ruim negenhonderd pagina’s dik boek niet elk aspect van de Duitse geschiedenis besproken kan worden&#;, maar het is overduidelijk dat het loont om de eeuwige vraag &#;Wat is Duitsland?&#; in de volle breedte te benaderen.
Met de onlangs overleden historicus Frits Boterman verloor de (Nederlandse) academische wereld niet alleen een vooraanstaand wetenschapper, maar ook een vurig pleitbezorger van de studie van de Duitse geschiedenis en de Nederlandse relaties met de grote buur in het Oosten. Het heeft in ieder geval niet aan Boterman gelegen dat de kennis bij Nederlanders over Duitsland zo beperkt is. Nu de Tweede Wereldoorlog steeds verder achter ons ligt en zelfs voetbalwedstrijden tussen Oranje en ‘die Mannschaft’ niet meer de beladenheid hebben die de ontmoetingen tussen beide landen kenmerkten, lijkt de houding van het grote publiek ten aanzien van Duitsland er inmiddels vooral een van onverschillig- en onwetendheid. De bondskanselier kennen de meeste Nederlanders misschien nog wel, maar vraag wie de minister van Buite
&#;ALLEEN DUITSLAND IS ANDERS&#;
Gutenberg, Goethe, Bismarck, het Bauhaus, de Volkswagen Kever, bier en worst, maar ook Buchenwald en de Muur. Neil MacGregor, de voormalige directeur van het British Museum, geeft ze allemaal een plaats in zijn schitterende biografie van Duitsland.
&#; Ik ben slechts een eeuwige student&#;, zegt Neil MacGregor (69). Hij studeerde Duits en Frans in Oxford, deed later rechten, maar koos uiteindelijk voor de kunstgeschiedenis. In werd hij directeur van het British Museum in Londen, dat hij uitbouwde tot het meestbezochte museum in Europa, na het Louvre. De liefde voor Duitsland is zijn hele leven gebleven. Midden vorige maand nam hij afscheid van Londen, om aan de slag te gaan als de eerste intendant van het Humboldt Forum in Berlijn, de reconstructie van het verdwenen keizerlijke paleis, waar tegen een prestigieus cultureel centrum met musea en bibliotheken worden ondergebracht.
MacGregor is niet alleen een goed cultuurmanager, hij is ook een van de grootste vertellers van onze tijd. In zijn boek Duitsland. Biografie van een natie gaat hij op zoek naar de essentie van Duitsland. Hij vertelt het verhaal van het land aan de hand van beroemde Duitsers, plaatsen, monumenten, kunstwerken en alledaagse voorwerpen &#; bier, worst, porselein, de B
Duitsland &#; Biografie van een natie
Wat maakt een Duitser tot een Duitser?
Die vraag is niet makkelijk te beantwoorden. Zeker als wij bedenken dat vóór de veroveringen van Napoleon Duitsland een lappendeken was van honderden staten en staatjes bestuurd door koningen, keurvorsten, adellijke bisschoppen en tal van lagere edelen. En niet te vergeten de vrije steden. In die staatjes en staten sprak ieder zijn eigen dialect, hadden ze hun eigen munt, gewoonten, rechtspraak etc. en voelden de mensen zich meer verbonden met hun eigen streek, plaats en vorst, dan met het grotere geheel, wat toen nog het Heilige Roomse Rijk heette.
Goethe stelde vast:
Deutschland? Aber, wo liegt es?
Ich weiss das Land nicht zu finden.
Luther heeft met zijn vertaling van het Nieuwe Testament een goede aanzet gegeven tot het ontstaan van een Duitse eenheidstaal. Napoleon hheft het aantal staten en staatjes fors terug gesnoeid en in werd het Duitse keizerrijk (notabene in Parijs) gesticht. Maar toch.
Wie al wat langer in Duitsland woont, zal zeker een aantal verschillen tussen Duitsers en Nederlanders kunnen benoemen. Maar als we aan moeten geven hoe we die verschillen kunnen verklaren slagen we daar vaak minder in. Daarvoor is immers een breed inzicht in de cultuurgeschiedenis van Duitslan
Wat Duitsland Duits maakt
Gutenberg, Goethe, de Rijksdag, bier en worst, de Brit Neil MacGregor geeft alles een plek in zijn biografie van Duitsland
Het huidige Duitsland bestaat volgende week zaterdag, 3 oktober, pas een kwarteeuw. Zelfs als we alle vorige verschijningsvormen van het land meenemen (West-Duitsland en DDR, het Derde Rijk, de Weimarrepubliek en het Duitsland van de keizer), komen we op niet meer dan een schamele jaar: in , na de overwinning op Frankrijk, wist Bismarck al die vorstendommetjes en staatjes in Midden-Europa tot één natie om te vormen. Het land heeft kortom een korte geschiedenis, veel korter dan de meeste van zijn buurlanden.
Maar Duitsers, hun taal en hun cultuur bestaan veel langer, net zoals het besef dat ze tot dezelfde familie behoren en dat ze breed gedeelde herinneringen hebben. De Britse kunsthistoricus Neil MacGregor probeert in 'Duitsland. Biografie van een natie' te achterhalen wat tot de nationale identiteit van het moderne Duitsland heeft bijgedragen.
Hij doet dat aan de hand van voorwerpen, gebouwen, mensen en steden die in zijn ogen op een of andere manier een prominente rol hebben gespeeld in de geschiedenis van het land. De auteur bestrijkt een periode van zo'n vijf eeuwen, van de Gutenbergbijbel uit de vijftiende eeuw, tot e